Groeien in veerkracht

Aandacht voor wat niet goed is… het lijkt iets des mensen. Vraag je bijv. aan iemand om de ogen te sluiten en te zeggen wat hij voelt, dan zal hij je naar alle waarschijnlijkheid iets negatiefs vermelden, een gedachte of een slecht of pijnlijk gevoel.

Is het van nature, of is het door onze westerse opvoeding dat we zo gericht zijn op wat te verbeteren is? De manier waarop ‘klassieke’ leerkrachten de leerlingen van bij de start van het school lopen, wijzen op gemaakte fouten, in het rood omcirkeld, doet er niet goed aan. We leren van jongsaf aan te letten op wat niet oké is. Op zich is er niks fout aan om te willen verbeteren, om te willen excelleren, om een prima resultaat te willen halen, zolang er geen dwang mee gepaard gaat. Prestatiedruk maakt ziek!
Ik wil het in dit artikel niet hebben over het grote aantal psychisch zieken en over ongezonde werkomstandigheden waardoor patiënten arbeidsongeschikt worden. Maar laat me u daarom vertellen over de ‘GELUKSDRIEHOEK’, een prachtig instrument om mensen te helpen zich gelukkiger te voelen. De geluksdriehoek die ontwikkeld werd door het Vlaams Instituut Gezond Leven en bestaand uit drie onlosmakelijk met elkaar verbonden ‘blokken’, helpt om veerkrachter in het leven te staan.
Het blok ‘jezelf kunnen zijn’ gaat erom dat je jezelf kan aanvaarden en een positieve houding kunt aannemen over jezelf − ook in relaties met anderen. Het blok ‘je goed omringd voelen’ verwijst naar je relaties om je heen. Je voelt je oprecht betrokken bij goede mensen, op wie je kan rekenen en/of aan wie je steunt biedt. Het derde blok ‘je goed voelen’ gaat in de eerste plaats over positieve gevoelens: plezier beleven, interesse en energie hebben in het leven. Ook over levenstevredenheid: innerlijke rust, het gevoel dat je wensen en behoeften grotendeels vervuld worden. Ook minder positieve gevoelens kunnen én mogen er zijn. Bij elk van deze drie blokken staan een aantal vragen gesteld. Door je patiënten (één of enkele van) deze vragen te stellen kan je hen richten op wat wel goed is. Door te praten over positieve ervaringen en belevingen kan je een positiever gevoel en een positievere kijk krijgen, wat je een heel stuk veerkrachter maakt.

Laat me duidelijk zijn: geluk is geen verplichting. De dwang om geluk na te streven maakt mensen ongelukkig. Zo merk ik in mijn praktijk bijvoorbeeld op dat vele mensen zich niet goed voelen omdat ze menen dat ze alle dagen ‘fluitend naar het werk’ moeten gaan, zoals een reclameslogan van loopbaancheques stelt. Het is voldoende om content of oké te zijn, meer hoeft echt niet. Eens een slechte dag hebben hoort erbij. Door ook geconfronteerd te worden met pech, kan men geluk beter appreciëren, niet? We hoeven ook niet steeds elke keer als er iets niet volgens wens verloopt, dat als een probleem te beschouwen. En zelfs al is het een probleem, we hoeven het niet steeds op te willen lossen. Accepteer wat is. Je speelt met de kaarten die je hebt, en soms zijn dat nu eenmaal minder goede kaarten. Ook – en ik besef dat ik nu makkelijk spreken heb, ik ben immers gezond – moeten we niet steeds ‘vechten’ tegen ouderdom, of tegen ziektes, of tegen de dood. Hoort dat niet bij het leven? Daarom zinvol om even ‘nee’ te zeggen tegen ons kapitalistisch systeem dat mensen tot kopen aanzet om illusies zoals eeuwige jeugd na te streven.
Maar laat me eindigen met een fijne kanttekening, die de geluksdriehoek zelf ook als voetnoot vermeldt: “Perfect geluk bestaat niet. Soms ben je uit balans en dat is oké”.

Paul Dondeyne, 17 Oktokber ’23